काठमाडौ :- पृथ्वी बाट ३१ प्रकाश वर्ष टाढा एउटा एक्सोप्लानेट भेटिएको छ जहाँ जीवन सम्भव हुने विश्वास गरिएको छ । उक्त ग्रहमा मानिस त्यहाँ बस्न सक्ने हाल सम्म वैज्ञानिकहरूले ५२०० भन्दा बढी एक्सोप्लानेट्स पत्ता लगाएका छन् ।
तर बसोबास गर्न सकिने दुई सय मात्रै छन् । यो एक्सोप्लानेटको नाम वुल्फ १०६९बी हो।यसलाई फेला पार्न संसारभरका ५० वैज्ञानिकहरू लागेका थिए। वैज्ञानिकहरुले पुष्टि गरेका अनुसार यस रेड बौना तारा वुल्फ १०६९बी को वरिपरि घुमिरहेको छ।
वुल्फ १०६९बी को खोज महत्त्वपूर्ण मानिएको छ किनभने यहाँ संसार चट्टानी छ। यसको तौल पृथ्वीको तौलभन्दा १.२६ गुणा बढी रहेको छ भने पृथ्वी भन्दा १.०८ गुणा ठूलो आकारको रहेकोछ।
वुल्फ १०६९बी आफ्नो ताराबाट यति टाढा छ कि त्यहाँ जीवन फस्टाउन सक्छ। साथै, यहाँ पानी हुने सम्भावना रहेको वैज्ञानिकहरुले विश्वास गरेका छन्। जर्मनीस्थित म्याक्स प्लान्क इन्स्टिच्युट फर एस्ट्रोनोमीकी वैज्ञानिक डायना कोसाकोस्कीले वुल्फ १०६९बीको जुनसुकै अध्ययन गरे पनि त्यहाँ जीवन सम्भव छ भन्ने स्पष्ट भएको बताइन् ।
डायनाले भनिन्यो, ‘यो १५.६ दिनमा आफ्नो तारा वरिपरि घुम्छ। बुध ग्रह जस्तै हाम्रो तारा अर्थात् सूर्यको धेरै नजिक छ। यसले ८८ दिनमा एक पटक सूर्यको परिक्रमा गर्छ। त्यहाँको सतहको तापक्रम ४३० डिग्री सेल्सियस छ।
किनभने यो सूर्यको नजिक छ। वुल्फ १०६९बी छोटो समयमा आफ्नो तारा वरिपरि घुम्छ, तर यो बस्न योग्य दूरीमा अवस्थित छ।’यसको तारा रातो बौना हो। अर्थात् यो हाम्रो सूर्यभन्दा सानो छ। साथै, यसले सूर्यको तुलनामा लगभग ६५ प्रतिशत कम विकिरण उत्पादन गर्दछ।
यसले त्यहाँ बस्न सजिलो छ भनेर देखाउँछ। सतहको तापक्रम माइनस ९५.१५ डिग्री सेल्सियस देखि १२.८५ डिग्री सेल्सियस सम्म हुन्छ। औसत तापमान माइनस ४०.१४ डिग्री सेल्सियस छ। अर्थात् तापक्रम अनुसार यो ग्रहमा बस्न सकिन्छ ।
डायनाले बताए अनुसार एउटा विशेष कुरा के हो भने वुल्फ १०६९बी ताराको नजिक लक गरिएको स्थितिमा छ । अर्थात् सधैं एकातिर उज्यालो र अर्कोतिर पूर्ण अन्धकार रहन्छ । जसरी चन्द्रमा हाम्रो पृथ्वीको वरिपरि घुम्छ। त्यसको पनि एक भागमा उज्यालो छ, अर्कोमा अन्धकार छ।
यसको मतलब पृथ्वीमा दिन-रात जस्तो कुनै सूत्र छैन। त्यहाँ दिन भएको क्षेत्रमा बस्न सकिन्छ।यो ग्रह CARMENES टेलिस्कोपबाट पत्ता लागेको हो । यो ११.५ फिट अग्लो टेलिस्कोप स्पेनको Calar Alto Observatory मा छ। वुल्फ १०६९बी पृथ्वी नजिकै पत्ता लागेको छैठौं बसोबास योग्य ग्रह हो।
यस बाहेक अन्य ग्रहहरू छन्- प्रोक्सिमा सेन्टौरी बी, जीजे १०६१डी, टिगार्डेन्स स्टार सी र जीजे १००२ बी एण्ड सी। हाल यी ग्रहहरूमा बायोसिग्नेचर खोजी भइरहेको छ, जसले गर्दा जीवन कसरी सम्भव छ भनी थाहा पाउन सकिन्छ। यद्यपि यो सजिलो छैन।डायना भन्छिन् कि बाह्य ग्रहमा जीवनको उपस्थिति पत्ता लगाउन अझै दस वर्ष लाग्नेछ।
जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपको मद्दतले पनि वुल्फ १०६९b को वातावरणको बारेमा हामी धेरै जान्न सक्दैनौं, किनभने यो संक्रमणमा छ। ट्रान्समिशन स्पेक्ट्रोस्कोपीबाट त्यस्ता ग्रहहरू हेर्नु ठीक होइन, जबकि विश्वको सबैभन्दा शक्तिशाली स्पेस टेलिस्कोप जेम्स वेबले पनि त्यस्तै गर्नेछ। यो अध्ययन हालै एस्ट्रोनोमी एन्ड एस्ट्रोफिजिक्स जर्नलमा प्रकाशित भएको छ ।
